హోమర్ : ఇలియడ్ - ముత్తేవి రవీంద్రనాథ్

ఈ పుస్తకం ఒక ఐతిహాసిక మహాకావ్యం - ఒక అత్భుతమైన  కథ ని విడమరిచి చెప్పే చాలా క్లిష్టమైన ప్రక్రియని అరటిపండు వొలిచి నట్టు, చాలా సులువు చేసి, అసంఖ్యాకమైన పాత్రలనీ, వాటి పుట్టు పూర్వోత్తరాల్నీ, వారి వారి వెనకున్న జన్మ కారణాల్నీ ఒక తీరుగా చెప్పడంలో అనువాదకులు (reteller) శ్రీ ముత్తేవి రవీంద్రనాథ్ గారి కృషి చాలా అబ్బుర పరుస్తుంది. ఇలియడ్ లాంటి మహా కావ్యాన్ని, ప్రపంచ ప్రఖ్యాతి గాంచిన టాల్స్టాయ్, గోథే లాంటి వారిచేత ఎంతో గొప్పగా ప్రశంసించబడ్డ కావ్యాన్ని, సులువైన తెలుగులో, సరళంగా చెప్పాలని ఒక లక్ష్యాన్ని ఏర్పరచుకోవడం, దాన్ని సాధించేందుకు ఆయన చేసిన కృషి గురించి, even "రచయిత ముందుమాట" నుండీ కూడా ఎంతో ఆసక్తికరంగా ఉందీ పుస్తకం. 

ఇలియడ్, ప్రపచ ప్రఖ్యాతి గాంచిన గ్రీకు ఇతిహాస కావ్యం. ప్రాధమికంగా, ఇది ఎవరూ ఘంటం పట్టి రాయలేదు. మౌఖికంగా, పాటల రూపంలో, (రచయిత) హోమర్ ఊర్లలో తిరిగి గానం చేస్తూ చెప్పిన కథ. దీనికి మన పురాణ గాధల్లాగా రకరకాల వెర్షన్లు అవీ ఉన్నయ్యేమో, ఉన్నా, అవి స్పష్టంగా వివరించపడడం వల్ల, ప్రధానంగా మూల కథ ఏమాత్రం దెబ్బతినిపోకుండా మనతో నిలిచిపోయిన మహా కావ్యం.  

హోమర్ గురించి ఆధునిక సమాజానికి పెద్ద వివరాలేమీ తెలియవు. ఆయన తాను రాసిన కావ్యాలలొ ఘట్టాలను శ్రావ్యంగా గానం చేస్తూ ఊరూరా తిరుగుతూ పొట్ట పోసుకునే వాడట.  హోమర్ బాబిలోనియన్ అనీ, కియోస్ దీవికి చెందినవాడని, గ్రీకు భాషలో 'హోమిరోస్' అంటే 'బందీ' అని అర్ధం కాబట్టి, అతను గ్రీకులకు బందీగా చిక్కిన 'టిగ్రానీజ్' అని, లేదా అతనో గుడ్డి వాడనీ, రకరకాల నమ్మకాలున్నా, ఏదీ సరైనది అనే సాక్షాలు లేవు.  ఇలియడ్, ఒడిస్సీ లాంటి మహాకావ్యాలనే కాక హోమర్ ఇంకొన్ని ఇతర రచనలూ చేసాడు. వాటిల్లో "హోమరిక్ హింస్" ప్రసిద్ధ దేవతా స్తుతులు, "ది బాటిల్ ఆఫ్ ఫ్రాగ్స్ ఎండ్ మైస్" (కప్పలు చుంచెలుకల యుద్ధం), "మార్గైట్స్" అనే అమాయకుడి సాహసగాధ, ప్రసిద్ధమైనవి. పాశ్చాత్య మహాకవుల్లో ఇంత సుదీర్ఘ కావ్యాలను రచించినవారు లేరు.  అతని పేర్న బోల్డన్ని సూక్తులు, పదాలు - సామెతలు ఉన్నాయి.  

ట్రోజన్ గుర్రం గురించి చిన్నతనంలో ఏ నాన్-డీటైల్ లోనో, లేదా పాశ్చాత్య సాహిత్యంతో ఉన్న పరిచయాల ద్వారానో, మన వయసు / పరిమితుల దృష్ట్యా, కుదించబడిన కథలని చదివే ఉంటాం అందరం.  ట్రాయ్ నగరం ని గెలిచి, రాకుమారుడు పారిస్ ఎత్తుకొచ్చిన తన భార్యని రక్షించుకోవడానికి (రామాయణం లా - ధర్మబద్ధమైన) ఒక గ్రీకు రాజు   చేసిన సుదీర్ఘ యుద్దపు గాధ ఇది. ఈ యుద్ధంలో మన భారతం లానే, కొన్ని వందల రాజ్యాలు, వేలాది సైన్యాలు, కొన్నేళ్ళ పాటు యుద్ధం చేసి, గెలవలేకపోయి, ఒక పెద్ద చెక్కగుర్రాన్ని ట్రాయ్ కి బహుమానంగా ఇవ్వచూపి,  వీరులంతా ఆ చెక్క గుర్రం లో దాక్కునెళ్ళి,  ట్రాయ్  కోటలోకి ప్రవేశించాకా, ఊచకోతకి తెగబడి, చివరికి యుద్ధాన్ని గెలవడం,   ప్రధాన ఇతివృత్తం. 

ఈ యుద్ధంలో పాల్గొన్న అందరు వీరులదీ ఒక్కో గాధ. లేవదీసుకురాబడ్డ హెలెనా దీ, ఆమెను ఎత్తుకొచ్చిన పారిస్ దీ, వాళ్ళ నగరానికున్న శాపాల గతం, ఈ ఐతిహాసిక గాధలో తరచుగా మన ముందుకొచ్చే అసంఖ్యాక మహావీరులు, వారి ఒక్కొక్కరి కథలు, అచ్చు మన మహారాజు దుర్యోధనుణ్ణి వాళ్ళ అమ్మ గాంధారి "మహా బలవంతుడిని" చెయ్యబోయి వజ్ర లేపనం రాసినపుడు అతను సిగ్గుపడి అంగవస్త్రం ధరించడం వల్ల, కేవలం అతని తొడలు మాత్రం బలహీనంగా మిగిలి, తొడపై భీముడి గదా ఘాతానికి, అతన్ని చావు ఎలా వరిస్తుందో - అదేవిధంగా గ్రీకు గాధల్లో ఎకిలీజ్ మహా వీరుడి తల్లి, శిశువుగా ఉన్నప్పుడు దేహమంతా అమృతం రాసి కుడికాలి మడమ పట్టుకుని మంటల్లో కాలుస్తుంది. ఆ అబ్బాయి పెద్దయాక, కేవలం ఆ కాలి మడమ గాయానికే మరణిస్తాడు. అందుకే ఏదయినా వ్యవస్థ లో బలహీనమైన / ప్రమాదకరమైన లోపాల్ని "ఎకిలీజ్ హీల్" అనడం ! ఎకిలీజ్ తల్లి కూడా, హిందూ పురాణ గాధలలో స్వాప్నిక మాతలు (గంగ/ఉలూచి) / అప్సరసల లాగా తమ భర్తలు తమను ప్రశ్నించినా, వారు చేసే పనులను ఆపడానికి ప్రయత్నించినా, అకస్మాత్తుగా మానవ జీవితాల్లోంచీ తప్పుకుంటారు.  ఇలా హిందూ పురాణేతిహాసాలతో, పోలికలే పోలికలు !  

పౌరాణిక గాధలలో వచ్చే దేవీ, దేవతలు, వారికీ, మానవులకూ ఉన్న బాంధవ్యాలు, వారికీ వీరికీ ఉన్న అభిప్రాయ బేధాలు,ప్రేమలు, శాపాలు ఇలియడ్ నిండా !  ఇంత పురాతన గాధ లో కూడా పాఠకుల ముందుకొచ్చే స్వలింగ ప్రేమ బంధాలు - అవీ - మహావీరుల మధ్య!    కంసుడి చావు గురించి అశరీరవాణి చెప్పినట్టు - ఇలియడ్ లో కూడా - అశరీర వాణి భవిష్యత్తు ను గురించి హెచ్చరిస్తుంది.  ఎందరో శక్తులున్న రాజకుమారులు, రాకుమార్తెలు, భవిష్యవాణి వినిపిస్తుంటారు. బలులు - నర బలి, జంతు బలి - అవి సరిగా లేకపోవే దేవతలకు ఆగ్రహం కలగడం -  వగైరా!  ఇవన్నీ మళ్ళీ అంతర్గతంగా ఒక్కో కథతో ఇంకోటి పెనవేసుకునుంటాయి. వీటిని విడమరచడం లో అనువాదకులు చాలా ప్రతిభ కనపరచడంతో, చదవడానికి చాలా బావుంటుంది.

ఒడిస్సీసియస్, హెక్టర్, నియోటాలమస్, ఎయాస్, పాట్రోకస్, ఎట్రియస్, మెనెలాస్  నుండీ హెర్క్యులస్, సూర్య దేవుడు , ఫీనిక్స్, యాప్రొడైట్ లాంటి బంధువులు, రాజులు, దేవతలు ఇలా అసంఖ్యాకమైన అత్యత్భుత పాత్రలు, వాటి వివరణలకు, క్లుప్తంగానే అయినా రచయిత చాలా శ్రమ తీసుకుని చేసిన భాగాలు - ప్రత్యేక ఎపెండిక్స్ లతో ఈ పుస్తకం చాలా విపులంగా ఉంది.  గ్రీకుల జీవన విధానం, వారి నాగరికతను గురించి తెలుసుకోవాలంటే, జ్యూస్, అపోలో, హెర్హ్యులీస్, వీనస్, హెక్టర్, ప్రయాం, ఎకిలీస్, యులిసీస్ తదితరుల గురించి తప్పక తెలుసుకుతీరాలి. 

ఇలియట్ ప్రధానంగా  ట్రాయ్ కు గ్రీకు వీరులంతా కూడి వెళ్ళి, తొమ్మిదేళ్ళ పాటు ప్రయాణాలు చేసి, అష్టకష్టాలు పడి ట్రాయ్ ని సర్వనాశనం చేసి గెలిచే(?!) వరకు - దీని తరవాత   వెనుతిరిగి తమ తమ రాజ్యాలకు వెళ్ళేటప్పుడు వాళ్ళంతా దేవతల ఆగ్రహానికి గురయి ఎన్ని కష్టాలు పడతారో, ఎందరు మృత్యువాత పడతారో  ఇంకో గ్రంధం.  ఈ మహా వీరుల్లో, ఇష్టం లేకుండా యుద్ధంలో అడుగుపెట్టినా, చివరిదాక ప్రముఖ పాత్ర పోషించిన మహా వీరుడు  "ఒడిస్సీసియస్" ఎన్ని బాధలు పడి తన రాజ్యాన్ని, భార్యను తిరిగి పొందగలుగుతాడో, హోమరే, "ఒడిస్సీ"  అనే గాధలో చెప్పాడు. 

ముత్తేవి రవీంద్రనాథ్ గారు ఈ పుస్తకాన్ని తెలుగు చెయ్యడం కోసం తీసుకున్న శ్రద్ధ, కేవలం కథ చెప్పడంతోనే సరిపెట్టకుండా, ఒక పూర్తి చాప్టర్ లో "వివరణ", దీని చారిత్రక నేపధ్యం, శాస్త్రీయంగా కూడా వివరించడం, ఇప్పుడు మిగిలిన సాక్షాలను, ఆధారాలనూ గురించి వివరించడంతో పాటు, యుద్ధం జరిగిన తీరు, యుద్ధంలో పాల్గొన్న అనాగరిక జాతులు, దేవతలు - గ్రీకుల నౌకా యుద్ధపు నైపుణ్యం, సముద్రాలు దాటి వచ్చి వాణిజ్యం చేయగలిగే పాశ్చాత్యుల ప్రావీణ్యం, పర్యవసానం గురించి చాలా విస్తృతంగా చర్చించడం లో కనిపిస్తుంది. 

ఇలియడ్ కూ రామాయణానికీ,  మహాభారతానికీ ఉన్న పోలికల గురించి - కూడా మంచి రీసెర్చ్ జరిగింది. భగవత్గీత తో కూడా పోలిక,  వీటిల్లో వచ్చే 'కథలో కథా లాంటి ప్రక్రియల గురించీ మనుస్మృతి నుంచీ, వివాహ వ్యవస్థ, కన్యాశుల్కం, స్వర్గ నరకాలు - ఆహారం - నిర్మాణ పద్ధతులు, కుటుంబ వ్యవస్థ,  ఇలా దేనినీ వదలకుండా, పూర్తిగా మనసు పెట్టి - ఇలియడ్ కు ఒక రిఫరెన్స్ పుస్తకంలా  దీన్ని తీర్చిదిద్దినందుకు, ఆఖరి చాప్టర్ - కావ్య రచనలో తొణికిన కొన్ని తప్పుల కోసం ప్రత్యేకంగా కేటాయించడం చాలా బావుంది. 

ఇప్పుడు దొరుకుతుందో లేదో గానీ, అనుకోకుండా, కేవలం అదృష్టవశాత్తూ - కొనుక్కున్న పుస్తకం ఇదీ, ఇంకా 'ఒడిస్సీ'. దాని గురించి ఇంకో సారి. తక్కువ ధరలో, నాణ్యమైన కంటెంట్ తో, (ఇంకా తెలుగు ఇలియడ్ లు ఉన్నాయి గానీ - చిక్కుల్లేని భాష మూలంగా చాలా నచ్చింది ఇది) 'వనవాసి '  లా పదే పదే చదువుకోగలిగిన పుస్తకం.  దొరికితే తప్పకుండా ఎంజాయ్ చెయ్యండి. 

***